Her yıl kanser tanı ve tedavisinde değerli ilerlemeler kaydedilmektedir. Anadolu Sağlık Merkezi Patoloji Uzmanı Prof. Dr. Moleküler patoloji alanındaki gelişmeler sayesinde kanserin hızlı teşhisinin yanı sıra hastada hangi ilacın ve hangi tedavinin etkili olacağı konusunda da bilgi sahibi olunduğunu söyledi. Zafer Küçükodacı, “Kanser hastalarının tedavi yönetiminde patolojinin önemli katkı sağladığı bir diğer alan da ameliyat sırasında uygulanan frozen yöntemidir. Bu yöntem sayesinde ameliyat sırasında hastadan alınan doku hızla dondurulur, ardından kesit alınarak mikroskop altında incelenir ve 10-15 dakika gibi kısa bir sürede tanı konur ve işlemi yapan doktor tarafından yapılır. ameliyat hakkında bilgi alınabilir. Böylece ameliyatı yapan cerrah bu bilgilere göre ameliyatın seyrini belirleyebilir.
Patolojinin sadece kanser teşhisi konulan değil, hastalığın tedavisi ve nasıl ilerleyeceğine yönelik birçok testin yapıldığı bir branş olduğunu belirten Anadolu Sağlık Merkezi Patoloji Uzmanı Prof. günümüzde kanserde kullanılan tedavi yöntemleri patolojinin kanser tedavisindeki yerini ve önemini artırmıştır. Akıllı ilaçlar sadece bu ilaçlardan fayda görecek kanser hastalarında kullanılmalıdır. Bu hastalar ise patolojide yapılan bazı moleküler testlerle teşhis edilebilmektedir.
Ameliyat sırasında 15 dakikada teşhis
Bir dokunun mikroskop altında incelenebilmesi için hastadan alınan dokuların “doku takibi” adı verilen bir süreçten geçmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Zafer Küçükodacı, “Bu işlem yaklaşık 12-16 saat sürüyor. Normalde hastadan doku alındıktan 12-16 saat sonra ilk mikroskobik incelemeyi yapabiliyoruz. Dondurulmuş yolda 15 dakikalık bir süre içerisinde doku dondurulur, kesit alınır, boyanır, değerlendirilir ve teşhis konur. Nadir durumlarda bu süre biraz daha uzun sürüyor ama çoğu zaman 15 dakika içerisinde süreci tamamlıyor, teşhis koyuyor ve cerrahın ameliyatın nasıl devam edeceğine karar vermesinde danışman olarak yardımcı oluyoruz.”
Vakaların yüzde 90’ına 24-36 saat içinde teşhis konulur
Uluslararası standartlara göre patoloji raporu için ideal sürenin 1 hafta ile 10 gün arasında olduğunun altını çizen Patoloji Uzmanı Prof. Dr. Zafer Küçükodacı, “Daha sonra yapılacak moleküler testler için de benzer bir süre öngörülüyor. Ama vakalarımızın yüzde 90’ından fazlasını 24-36 saat içinde teşhis ediyoruz ki bunun değerli bir kısmı kanser teşhisidir. Özellikle kanser hastalarında patoloji raporunun kısa sürede sonuçlanması tedavinin kısa sürede başlamasını sağladığı için değerlidir. Kanser teşhisi konulduktan sonra doğru ve etkili tedaviyi belirlemek için gerekli moleküler testleri bir günden en fazla bir haftaya kadar kısa bir sürede sonuçlandırıyoruz.
Frozen ameliyat sırasında uygulanan bir tanı yöntemidir.
Frozen veya “Frozen Section” yönteminin ameliyat sırasında uygulanan bir tanı yöntemi olduğunu belirten Prof. Dr. Zafer Küçükodacı, “Patoloji pratiğindeki en zor ve özel işlemlerden biridir. Ameliyat sırasında tümörlü dokudan alınan örnek patolog tarafından mikroskobik olarak değerlendirilir ve 15 dakika gibi kısa bir sürede sonucu ameliyatı gerçekleştiren cerraha bildirilir. Ameliyatı yapan cerrah ile bire bir görüşerek yanıtımızın cerrahın yapacağı ameliyatı nasıl değiştireceğini, tümörün hangi özelliğinin değerli olduğunu öğreniyor, bize verilen numune üzerinde bu değerlendirmeleri bir arada yapıyoruz. kısa sürede sonucu kendileriyle paylaşıyoruz ve bu cevaba göre ameliyatın durumu belirleniyor. Bu nedenle frozen işlemi tümör ameliyatlarında ameliyatın şeklinin belirlenmesi için cerrah ve patolog arasında yapılan bir fikir alışverişi, konsültasyondur.
Ameliyat sırasında konulan tanı ile ameliyatın seyri değişebilir.
Tümör ameliyatlarında en değerli noktalardan birinin, tümörün sadık bir cerrahi sınırla çıkarılması olduğuna dikkat çeken Patoloji Uzmanı Prof. tümör bölgesi. Donmuş cerrahi sınırlar, geride tümör dokusu kalmadığından emin olmak için değerlendirilir. Kanser ameliyatlarında bir diğer önemli nokta da lenf bezlerinin cerrahi olarak çıkarılmasının tümöral kitlenin çıkarılmasına eklenip eklenmeyeceğidir. Kanser ameliyatlarında tümör dokusu ve bölgesel lenf bezlerinin de çıkarılması gerekebilir. Örneğin meme kanseri ameliyatlarında koltuk altı lenf bezlerinin çıkarılması kararı sıklıkla intraoperatif frozen ile alınmaktadır. Kanserin ilk yayıldığı lenf bezi olan sentinel lenf bezinde metastaz olmadığı görülürse diğer lenf bezleri çıkarılmaz. Bu hastanın yaşam kalitesi ve konforu açısından değerlidir. Ameliyat öncesi kesin tanısı konulamayan hastalarda ameliyat sırasında kısa sürede vereceğimiz tanı ile ameliyatın durumu ve boyutu tamamen değişebilir. İyi huylu bir tümörde sadece bu tümöral kitleyi çıkarmak yeterli olurken, kanser dediğimizde çok daha kapsamlı bir operasyon yapılabilmektedir. Bazen ameliyat sırasında tümörün neden olduğu beklenmedik bir tablo ile karşılaşılabilir. Bu gibi durumlarda ameliyatın şekli donmuş tanı ile yönlendirilir.”
Bir hafta içerisinde tümörlerin moleküler özellikleri analiz edilerek uygun tedavi belirlenebilir.
Hızlı teşhiste kullanılan modern cihazlar kadar çalışma grubunun bilgi ve tecrübesinin de değerli olduğunun altını çizen Prof. bir hafta gibi kısa bir sürede birçok gen bölgesi analiz edilebilmektedir. Kanserlerin moleküler özelliklerinin saptanması, bu moleküler değişiklikler için akıllı ilaçlar olarak bilinen amaca yönelik ilaçların kullanımını gündeme getirmiştir. Bu ilaçların aktif ve uygun hastalarda kullanılması patolojide bu moleküler testler sayesinde olmaktadır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
